آداب و رسوم جالب و متفاوت محرم در شهرهای مختلف ایران + عکس

ماه محرم و عزاداری امام حسین برای ایران از ارزش و اهمیت زیادی برخوردار است. جالب است که در شهرهای مختلف ایران، آداب و رسوم محرم را به صورت متفاوت برگزار می کنند. هر منطقه از ایران آداب و رسوم محرم را متناسب با فرهنگ و تاریخ شهر خود برگزار می کند و همچنان این آیین ها بین مردم رواج دارد. در ادامه متفاوت ترین آداب و رسوم محرم شهرهای ایران را بیان می کنیم.

آداب رسوم مختلف در شهرهای ایران

ماه‌های مذهبی به‌خصوص محرم و اماکن دینی برای ایرانیان از ارزش بالایی برخوردار هستند. در ایام خاص همچون ماه محرم و عزاداری حسینی آداب و رسوم محرم در شهرهای مختلف ایران به‌خوبی برگزار می‌شود.

آیین گِل مالی در خرم آباد، لرستان

این مراسم سمبلیک از روز هفتم محرم شروع می‌شود. مردان از صبح این روز به حمام می‌روند و پس از اصلاح سر و صورت، با لباس‌های تمیز، عزاداری خود را آغاز می‌کنند.

از سوی دیگر در حوضچه‌های اطراف تکیه‌ها و محل‌های عزاداری، گل درست می‌کنند. سپس گل را از سر تا پا به خود می‌مالند. بعضی‌ها هم به طور کامل داخل حوضچه می‌شوند. بعد از اینکه سراپایشان گلی شد، عزاداری را با سینه‌زنی و نوحه‌خوانی پی می‌گیرند.

مراسم چمر و چایینه ایلام

در ایلام آیین‌های نمادین جذابی در ایام سوگواری برگزار می‌شود. یکی از این آیین‌ها، چمر است. البته چمر به غیر از روزهای ماه محرم، به مناسبت درگذشت افراد شاخص و مهم نیز برگزار می‌شود. زمان و مکان برگزاری چمر از چند روز قبل به مردم اطلاع داده می‌شود. همه در موعد مقرر دور هم جمع می‌شوند. در این زمان زنان ایلامی شروع به عزاداری مخصوص خود می‌کنند. آنها در حالی که بر سر و روی خود می‌زنند، آواهای مخصوص عزاداری را با صدای بلند می‌خوانند. این نواهای هماهنگ زنان آداب و رسوم محرم را به شکلی متفاوت به نمایش می‌گذارد.

سپس اسبی آراسته و مجهز به خنجر و تفنگ به میدان آورده می‌شود. زنان پس از دیدن این اسب، صدای خود را بالا می‌برند و عزاداری خود را با شدت بیشتری انجام می‌دهند. مردم اگر نذر داشته باشند، غذا درست می‌کنند و پس از مراسم بین عزاداران توزیع می‌کنند.

مراسم چایینه در ایلام

در ایلام یک مراسم بسیار خاص و منحصر به فرد دیگری نیز برپا می‌شود؛ مراسمی که برای عزاداری است اما با تار و پود فرهنگ مردم گره خورده است. این آیین با نام چایینه شناخته می‌شود و بیشتر مخصوص زنان است. چایینه را در چند روز از ماه محرم و برای چند تن از یاران امام حسین(ع) و خود ایشان برگزار می‌کنند. چایینه قاسم، چایینه حضرت علی‌اکبر، چایینه حضرت عباس و چایینه امام حسین(ع) هر کدام آیین مخصوص خود را دارد.

شاه حسین تبریز

در این مراسم عزاداران سیاه‌پوش کنار یکدیگر می‌ایستند و با قرار دادن یک دستشان پشت کمر دیگری، زنجیره‌ای انسانی تشکیل می‌دهند. سپس با دست دیگر چوبی مخصوص را در مسیر سر تا پای خود حرکت می‌دهند. این حرکات همراه با نوای «شاه حسین» (شاخسی) و «وای حسین» (واخسی) عزاداران است. آیین شاه حسین، رفتاری نمادین است؛ گویا عزاداران در حال عزیمت به کربلا و قرار گرفتن در کنار یاران امام حسین(ع) هستند. در سال‌های اخیر، استفاده از سنج، طبل و سایر ادوات موسیقی مذهبی نیز در این مراسم رواج پیدا کرده است.

عزاداری در حسینیه اعظم زنجان

.آن قدر عزاداری در این شهر باشکوه و معنوی است که از زنجان با عنوان پایتخت «شور حسینی» یاد می‌شود. آداب و رسوم محرم در زنجان از اول این ماه و در حسینه اعظم و زینبیه اعظم برپا می‌شود. هر شب تعداد زیادی از اهالی شهر به این حسینیه‌ها می‌روند و به سوگواری می‌پردازند.

مداحان و روضه‌خوانان با لهجه ترکی و نوایی سوزان روضه می‌خوانند؛ مردم نیز بخش عمده‌ای از این روضه‌ها را با آنها همنوایی می‌کنند و به سینه می‌زنند.

نخل گردانی یزد

نخل‌گردانی از مهم‌ترین و معروف‌ترین آداب و رسوم محرم در روزهای تاسوعا و عاشورا در شهرهای مختلف است. و در بین تمام شهرها، نخل‌ گردانی یزد شهرت بیشتری دارد. نخل یک سازه چوبی بسیار بزرگ است که اطراف آن را با آیینه می‌پوشانند و با شال‌ها و پارچه‌های رنگی تزئین می‌کنند. نخل‌گردانی آیینی نمادین است که عموما در ظهر یا غروب عاشورا برگزار می‌شود. از دیگر آیین‌های روزهای محرم در یزد می‌توان به تعزیه‌خوانی، جغجغه‌زنی، کتل بستن و دسته سقا اشاره کرد.

برگزاری شام غریبان متفاوت در مشهد

در کنار عزاداری‌های بزرگ و گسترده‌ در مشهد و حرم امام رضا (ع) شام غریبان یکی از مهم‌ترین آداب و رسوم محرم در این شهر مقدس به‌شمار می‌آید. خادمین حرم امام رضا در صحن آن جمع شده و با در دست داشتن یک شمع شروع به خواندن نوحه و مداحی مخصوص این روز می‌کنند. این هم‌نوایی همراه با سینه‌زنی عمومی در حرم امام رضا بسیار تماشایی بوده و حال علاقه‌مندان به اهل بیت را دگرگون می‌کند.

آئین تعزیه خوانی اصفهان

از آداب و رسوم محرم در اصفهان می‌توان به آئین قدیمی «تعزیه خوانی» اشاره کرد. تعزیه‌خوانی در شهرهای زیادی برگزار می‌شود، اما این آئین در شهر اصفهان به عنوان آداب و رسوم عزاداری حسینی انتخاب شده و با شکوه هرچه تمام‌تر انجام خواهد شد. جالب است بدانید که تعزیه در این شهر با ردیف‌های آواز ماهور، شور بغداد و چهارگاه برگزار می‌شود. گردشگران زیادی همه ساله برای بازدید از این میراث معنوی ایران به شهر اصفهان سفر می‌کنند.

آئین بیل زنی در خراسان جنوبی

یکی از آئین های محرم در ایران که برای افراد زیادی تعجب برانگیز است، آئین «بیل زنی» نام دارد. این رسم در استان خراسان جنوبی رواج داشته و اتحاد مردم شهر با همدیگر را نشان می‌دهد. برای انجام این سنت قدیمی مردم خراسان جنوبی در وسط شهر جمع شده و بیل‌های خود را به سمت هوا می‌برند. آن‌ها به‌طور هماهنگ حیدرعلی گفته و بیل‌هایشان را در هوا می‌چرخانند.

آئین سنج و دمام و سینه‌زنی در بوشهر

از آداب و رسوم محرم در ایران «سنج و دمام و سینه‌زنی» است. اما این آئین قدیمی در شهر بوشهر با شور و هیجان خاصی برگزار می‌شود. دهه اول محرم زمان برگزاری این آئین است. مردم شهر بوشهر در میادین اصلی یا مساجد جمع شده و به‌طور هماهنگ این رسم قدیمی را به‌جا می‌آورند.

آئین ذاکری و پرسه در کاشان

آئین «ذاکری و پرسه» از آئین های محرم در ایران است که روستای ابیانه واقع در کاشان خاستگاه این آئین شناخته می‌شود. از ویژگی بارز مردم ابیانه در هنگام عزاداری حسینی پوشیدن لباس سنتی است. از شب تاسوعا مردم آئین ذاکری را شروع می‌کنند. این آئین به خواندن ذکر مصیبت در شرح واقعه عاشورا گفته می‌شود. سپس آن‌ها صبح روز عاشورا از جلوی امام‌زاده حرکت کرده و به خانه افرادی می‌روند که به‌تازگی عزیزی را از دست داده‌اند. اهالی ابیانه به این رسم آئین پرسه می‌گویند.

آئین طشت گذاری در اردبیل

طشت گذاری از آئین های محرم در ایران است که اصالت آن به شهر اردبیل برمی‌گردد. آذری زبان‌های پر شور در این مراسم طشت آبی را وسط مسجد گذاشته و شروع به نوحه‌خوانی، سینه‌زنی و عزاداری می‌کنند. این رسم بیان‌گر جوان‌مردی امام حسین (ع) در رویارویی با سپاه حر است. ایشان به یاران خود گفتند تا هرکس هرچقدر آب برای نوشیدن دارد در طشت بزرگی بریزد و این طشت آب به سپاه حر داده شد.

علم بندان، مراسم محرم مردم ماسوله

این مراسم تاریخی مذهبی که قدمت آن به ۸۰۰ سال قبل برمی‌گردد، در روز ششم محرم هر سال در جوار بقعه عون ابن علی برگزار می‌شود. ریش‌سفیدان چهار محله روستا، علم‌هایی که نماد پرچم حضرت ابالفضل است و توسط هیات‌ها به پارچه‌های سبز و مشگی مزین می‌شود به سمت بقعه می‌برند و در همان جا با نوحه‌‌سرایی و روضه‌خوانی مراسم عزاداری آغاز می‌شود.

رژه سواران بر اسب در همدان

همدان در روزهای محرم بسیار دیدنی است علاوه بر این که همدان یکی از بهترین مقصدهای گردشگری برای سفرهای تابستانی است؛ یکی از مراسم‌هایی که در محرم برای عزادارن حسینی در همدان برگزار می‌شود رژه سواران بر اسب است که در این تعزیه خود عزاداران از جمله بازیگران تعزیه‌گردان محسوب می‌شوند.

جغجغه زنی در مراسم محرم ابیانه

شاید ابیانه از معدود شهرهایی باشد که مردمش در ایام محرم لباس سیاه به تن نمی‌کنند و با همان لباس محلی یا سنتی به عزاداری امام حسین مشغول می‌شوند و عزاداران آیین‌های سنتی این شهر را در مراسم‌های محرم ابیانه اجرا می‌کنند. امام‌زاده‌ای در ابیانه مورد احترام مردم است و در ایام محرم نیز عزاداران در بارگاه ایشان حضور پیدا می‌کنند و به مراسم‌های مختلفی می‌پردازند.

مشعل گردانی در قم

در شهر “قم” در شب های هشتم و نهم محرم توسط عراقی های ساکن در این شهر پس از تاریکی هوا مشعل هایی را به دست گرفته و به داخل شهر می آیند. حرکتی بزرگ و دیدنی همراه با صدای نوحه و تبل که نمادی از کاروان اشقیاء در روز عاشورا و آتش زدن خیمه های اهل بیت می باشند. تاریکی هوا و نور مشعل ها همراه با ذکر مصیبت فضایی سوزناک را برای عاشقان حضرت فراهم می کند.